Merkez üssü Maraş olan zelzelelerin akabinde gözler sarsıntı riski olan bölgelere çevrildi. Zelzele riski yüksek olan ilçelerden biri de İstanbul Avcılar. 1999 Gölcük Depremi’nde ağır hasar alan resmi datalara nazaran 976 kişinin hayatını kaybettiği ilçenin Belediye Lideri Turhan Hançerli, 1999 sarsıntısından sonra verilen kelamların tutulmadığını söyledi.
Deprem felaketinin yaşandığı bölgelerde incelemelerde bulunan ve belediye olarak depremzedelerle dayanışma gösteren Hançerli’yle yaşadıklarını, Avcılar’ın mümkün bir sarsıntıya ne kadar hazır olduğunu konuştuk.
‘İNSANLAR YIKIMI KABUL EDİYOR FAKAT…’
Deprem felaketinin yaşandığı Hatay’da siz de incelemelerde bulundunuz. Çalışmalar sırasında en çok dikkatinizi çeken olay ne oldu?
Ben sarsıntı bölgesine 3 sefer gittim. Birinci gidişim 7 Şubat Salı günü. Elbistan’a kadar gidebildim. İki sefer de Hatay’a gittim ve farklı bölgeleri de görebilme durumum oldu. Beni derinden yaralayan, büyük bir yıkıma ve can kaybına şahit olmak oldu. Beşerler bu yıkım karşısında dirayetli ve güçlü duruyorlardı. Fakat bilhassa arama kurtarmanın geç kalması ve gereğince takımın olmaması nedeniyle beni en çok etkileyen şey enkaz altında yaralı olan insanların arama kurtarma takımlarını beklerken, onların öbür alana gittiklerini görmeleri ya da bu nedenle kendilerine büyük adaletsizlik yapıldığını tez eden yurttaşlarla karşılaşmak oldu. Beşerler yıkımı kabul ediyorlar ama eşitsizliği, adaletsizliği kabul edemiyorlar. Bu durum yüreğimde büyük yaralar açtı, tamir etmek çok güç olacak.
‘STOK YAPANLARI DA GÖRDÜK’
Depremzedelerle görüşme fırsatınız da oldu. Neler anlatıyorlar…
Biz grubumuzla birlikte orada günlerce çalıştık. Çok farklı vakitlerde kısa müddette farklı sıkıntılar öne çıktı. Bir depremzedenin ‘Ben battaniye istemiyorum zira çocuğum enkaz altında üşüyor’ demesi beni çok etkiledi. Son günlerde tarak ve tırnak makası muhtaçlığı çok arttı. Tarak o kadar değerli bir şey oldu ki… 5 gün evvel lojistik merkezinden arkadaşımla konuşurken, ‘başkanım çocuklar geldi bizden top istedi’ dedi. Gereksinim çok… Bunlar yalnızca birkaç örnek. Ayrıyeten maalesef yardımları stok yapanları da gördük. Maalesef yağma olaylarını da çok duyduk.
Avcılar Belediye Lideri Turan Hançerli ‘DÜNYANIN HENGAMESİ BU İKİ ANLAYIŞ…’
Şahit olduğunuz bir yağma olayı oldu mu?
Hayır, bu türlü bir şeye şahsen şahit olmadım. Yalnızca iki farklı insan bölgede yer alıyor. Bu felaketten kendine hisse çıkarmaya çalışan fırsatçılar ve bu uğurda canını tehlikeye atan gönüllüler gördüm. Herhalde dünyanın arbedesi bu iki anlayış olarak kalacak. Dünyanın değişik yerlerinde İstiklal Marşımızın okunduğunu, Türk bayraklarının çekildiğini, ortalarında düşmanlık ve hengamenin olduğunu sandığımız ülkelerin bile tahlil üretmek için nasıl kenetlendiğini gördük. Dünyanın bütün insanları kaygıda zahmette tasada birleşiyor. Dünyanın berbatları de diğer biçimde birleşiyor. Vakit geldi. Dünyada uygunlukla birleşenlerin, artık dünyayı yönetmesi ve dünyalıya istikamet vermesinin vakti geldi, aksi takdirde bu kasvetler yaşayacağız.
‘GELDİĞİMİZ NOKTA UYGARLIĞIN ÇÜRÜMÜŞLÜĞÜ VE ÇÖKÜŞÜ DEMEK’
Deprem bölgesinde yaşayan ve burayı görenlerden sıkça ‘hiçbir şey eskisi üzere değil, olmayacak’ kelamları duyuyoruz. Siz de bu görüşe katılıyor musunuz?
Evet, artık hiçbir şey eskisi üzere olmamalı. Zira bu olanlar yapılan eksikliklerin, yanılgıların, yanlışların sonucu. Bu olanlar bizlerin, insanlığın eksiği. CHP Genel Lider Yardımcısı Fethi Açıkel ile bölgeyi gezerken konuştuğumuzda biz iktidarın çaresizliğini, çürümüşlüğünü konuşuyorduk. Bugün geldiğimiz nokta aslında uygarlığın çürümüşlüğü ve çöküşü demek. Niçin uygarlığın çöküşü diyoruz? Zira uzayı konuşuyoruz. Uzaya gitmeyi konuşuyoruz ve bu iş artık dünya için çocuk oyuncağı fakat Hatay’a gidemedik. Adıyaman’a gidemedik. Malatya’ya gidemedik. Nurdağı’na gidemedik. Şayet insanlık tarihi, musibetlerle ya da yaşanmış tecrübelerle gelişecekse daha çok bekleriz. Buradan da bir değişimin, gelişimin çıkacağına ben inanmıyorum.
‘İYİLER HÂKİM OLURSA UMUT VAR VE GELECEK HOŞ OLACAK’
Yaşanılanlardan ders alınmayacağını mı düşünüyorsunuz?
Eğer ders almak yaşanan olaylar üzerindense, evet ders alınmayacağını düşünüyorum. Birkaç hafta evvel yaşayanlar, ömürlerini yitirdi. Ayakta kalanlar ise birçok şeyini kaybetti. Münasebetiyle onların da zayıf düşmesi, zorda olması nedeniyle değişimde zorlanacaklar. İnsanlığı öteki uyguna ve hoşa taşıyacak şeyler var. Binlerce yıllık tarih var, geçmiş ve birikimler var ve bunlar nesilden jenerasyona aktarılmış. Gelecekle ilgili öngörülerde bulunabilen bilim var. Gelişmiş bilim insanları var. Bilim insanları daima irtibat halinde ve hasebiyle burada güçlü bir birikim var. Ona kulak kapatmaz, gözlerimizi öteki tarafa çevirmezsek aslında tahlil var. Bilimi dinleyen, bilime uygun hareket eden bir yapıya kavuşursak ve o iki insan ortasındaki çatışmada düzgünler hâkim olursa umut var ve gelecek hoş olacak. Ben bunun olacağına bu istikametiyle inanıyorum.
‘DAYANIKLI KENT İNŞASI SON DERECE ÖNEMLİ’
Hatay’dan İstanbul’a döndüğünüzde ‘şu işe acil bir formda başlamalıyız’ dediğiniz bir bahis oldu mu?
Çok şey gördüm… Ancak üzülerek söylemeliyim ki 4 yıldır ben bunları söylüyorum. Bu yaşananları konuşmakla kalmadım, 4 yıldır var gücümle birinci sorun olarak sarsıntıya güçlü bir kent inşa etmek için uğraşıyorum. Yalnızca konuşmuyorum, pratik olarak uğraşıyorum. Toplumdan gelen yansılar oldu, birçok mahzurla karşılaştık. Ekonomik kriz bizi yavaşlattı. Aşikâr zorluklar ve külfetler oldu. Hatay’dan döndükten sonra 4 yıldır yürüttüğüm çalışmayı daha da güçlü ve yalnızca Avcılar’la sonlandırmadan söz etmem, yaymam, anlatmam gerektiğini düşündüm. Avcılar’la sonlu olarak çalışmamam gerektiğini düşündüm. Avcılar’da yaptığımız başarılı modelin tüm Türkiye’ye yayılması gerektiğini düşündüm. Bununla ilgili daha faal olmam gerektiğini düşündüm. Zira maalesef şöyle oluyor: Sayın bakanının (İçişleri Bakanı Süleyman Soylu) bir açıklaması da oldu. ‘Biz İstanbul’a hazırlanmıştık’ dedi. Eğri oturup hakikat konuşmak lazım herkes olaya bu türlü bakıyor. Bu açıklama ülkenin realitesi fakat sarsıntı İstanbul’da olmadı. Uzun müddettir sarsıntı olmayan Maraş’ta gerçekleşti. Artık tahminen İstanbul’a odaklanacağız fakat yeniden öbür yerde sarsıntı olabilir. Bu aslında bir yerlere odaklanma sorunu değil bu sıkıntı, bir ideoloji, bir kültür sorunu. Yani sağlam bir kent inşasından bahsediyoruz. Dayanıklılık deyince yalnızca zelzele için de değil, yangın, göçlerle oluşan toplumsal ve kültürel krizlere, ekonomik krizlere ve bilhassa daha yeni yaşadığımız içinden çıkıp çıkmadığımız tam da aşikâr olmayan pandemi üzere krizlere karşı güçlü bir kent inşası son derece kıymetli.
’30 YILDA YAPILAMAYAN İŞLERİ 3.5 YILDA ÇÖZDÜK’
Avcılar Belediye Başkanlığı için aday adayı olduğunuz periyotta sizinle bir söyleşi gerçekleştirmiştik. Avcılar’da 10 kat binaların olduğunu ve imar problemini çözmek için çalışacağınızı söylemiştiniz. Başkanlığa seçilmenizin üzerinden dört yıl geçti. Bu süreçte bahsettiğiniz problemlerin ne kadarını çözdünüz?
Bu sıkıntıların çok büyük bir kısmını çözdük. Bir periyotta yapılabileceğin yüzde 150’sini, hatta yüzde 200’ünü çözdük diyebiliriz. Seçim öncesinde vaat olarak tabir ettiğim tahlillerin birçoklarını çözdük. 20 yılda, 30 yılda yapılamayan işleri 3.5 yılda yaptım.
‘20 BİN KONUT TABUT OLMAKTAN ÇIKTI’
Neler yaptınız…
Kentsel dönüşümün önündeki pürüzleri kaldıran plan değişiklikleri yaptık. Kentsel dönüşümün önünde mani olan uzlaşma konusunda kıymetli çalışmalar yaptık. Kentsel dönüşümle ilgili ekonomik krizleri çözen ona tahlil teklifleri getiren çalışmalar yaptık. Ve nihayetinde kısa periyotta Bin 300 binanın yenilenmesi sağlandı. Bin 300 bina, 20 bini aşkın konut beşerler için tabut olmaktan çıkıp inançlı yuvalara dönüştü, dönüşüyor. 40 yıldır plansız bir mahallenin plana kavuşmasını sağladık. Tekrar 30 yıldır plansız olan bir mahallenin 1/5000’lik imar planı ve 1/1000’lik imar planlarının yapılmasını sağladık. İBB meclisinde bu planlar görüşülüyor. 1/5000’lik oy birliğiyle onaylatıldı ve itirazlar üzerine tekrar İBB meclisine gitti. Münasebetiyle bununla ilgili önümüzdeki ay o mahallenin de plan sorunu çözülecek.
‘BİN 811 YAPI YENİLENME SÜRECİNE GİRDİ’
Sizce Avcılar muhtemel bir zelzeleye ne kadar hazır?
Muhtemel İstanbul sarsıntısına hiçbir yerin hazır olmadığı üzere Avcılar da hazır değil. Alışılmış hazırlık deyince, insanların öncelikle aklına gelen şu: Zelzele, yıkım, toplanma… Bu işin yalnızca küçük bir kısmı, asıl olan ve çok da üzerinde durulmayan problem, kentin sarsıntıya karşı güçlü hale gelmesi. Asıl problem bu ve buna odaklanmak gerekli. Türkiye’nin bu kapsamda en hazırlıklı en çok yol kateden belediyesiyiz.
Avcılar’da kaç riskli bina var?
Türkiyemizin tamamında zelzele bölgelerinde 99 yılı öncesi yapıların büyük kısmının riskli kabul edilmesi lazım. 1999 öncesinde yapılan binaların inşa yönetmeliği, inşa mevzuatı ile bugünkü yapı inşa mevzuatı ortasında dağlar kadar fark var. Bugünkü istenilen güçlü yapı kriteri, 99 öncesinde istenilen sağlam kriterinden 5 kat kuvvetli. Daha kaliteli beton, daha farklı sistemler kullanılıyor. Zelzele kirişi diye bir şey yoktu mesela… Münasebetiyle 99 öncesi yapıların kıymetli ölçüde riskli olduğu kabul etmek gerekiyor. Avcılar’da 99 öncesi yapılan planlı bölgelerdeki yapıların sayısı 11 bin 893. Bin 811 yapı bugün itibariyle Avcılar’da yenilenme sürecine girdi. Hasebiyle bizim 99 öncesi yapıların yüzde 50’sinin riskli olduğunu düşünerek hareket ettiğimizde yaklaşık 3 bin yapının yenilenme gereksinimi olduğu kanaatindeyiz.
‘UZLAŞMAYI UNSUR KABUL ETMEMİZ LAZIM’
Riskli binalarla ilgili lokal idare olarak tahliliniz nedir, hükümetin bu mevzudaki tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Yeni yapı yapmakla riskli yapıyı yenilemek birbirinden farklı şeyler. Yeni yapı yaptığımızda riskli yapılar ortadan kalkıyor üzere bir yanılgı var. Boş toprağa yeni yapı yapmak kentsel dönüşüm değildir. Boş toprağa yeni yapı yapmak sağlam bir kentin oluşumuna zerre kadar katkı sunmaz. Kamu otoriteleriyle toplum ortasında bir uzlaşma olmaz ise zorla hiçbir şey yapamazsınız. Kentsel dönüşümde uzlaşmayı tartışmasız bir unsur olarak kabul etmemiz lazım. Bilhassa toplumda, ‘deprem münasebet gösterilerek malımız mülkümüz elimizden alınacak, kıymetli mal değersizle değiştirilecek, birileri kar gayeli kullanacak’ üzere bir korku ve kaygı var. Bu tasayı yenmek için mümkünse dönüşümü yerinde yapacaksınız. Bu prensipler kabul edilmeli. Takviyeler, katkılar öncelikle yeni daire satın alana değil, riskli bir yapıda oturan ve ekonomik zorluklar nedeniyle yapısını yenileyemeyene dayanak olarak yapılmalı. Son 1 yıl içerisinde bakanlığın ya da hükümetin konutla ilgili uygulamalarının tamamı bu unsurlara aksi. Bunun dışında bu hareketlerin hiçbiri yapıların yenilenmesine vesile olmadı.
‘BİR TEKLİFİMİZ VAR…’
Bizim burada bir teklifimiz var. Sıfır maliyetli finansmana dayalı kentsel dönüşüm. 6306 Sayılı Kanun’un (Kentsel dönüşüm yasası) özüne de uygun, mevcut uygulanan ekosisteme de uygun bir teklif. Ülkemizin kaynakları bunu yapmaya yetiyor da artıyor da… Bu finansman modeliyle kentsel dönüşüme başlarsak kısa mühlet içerisinde ülkemizde 1.5 milyon acil dönüştürülmesi gereken konut var. Yalnızca Avcılar’dan bahsetmiyorum. Önümüzün açılması lazım. Biz kendi önümüzde açabileceğimiz yolları açtık lakin bilhassa kriz, finansman bizim belirlediğimiz ve tesir edebildiğimiz bir alan değil. Lokal idare olarak insanlarımızın mali durumunu uygunlaştırmak için katkılar sunabiliyoruz ama ne istihdam siyaseti bize bağlı ne de para siyaseti. Münasebetiyle bizim o manada yapabileceğimiz hiçbir şey olmadığı için ve ülkemizde kriz ortamı olduğu için hükümetin yapması gereken ve atması gereken bir adım var ve bu adım atılmalı.
‘AVCILAR MODELİ UYGULANMALI’
Bu adımdan sonra tüm ülkede kentsel dönüşüm modeli olarak Avcılar modeli uygulanmalı. Süratli olmanın ve efektif olmanın, kıt kaynakların verimli kullanılmasının tek yolu. Bu teorik olarak çalışılmış ve üstünde çok çalışılmış bir model. 4 yıldır bu mevzuyu tartışıyorum ve gündemimden de hiç düşmedi. 4 gün evvel bu mevzuyu konuşmaya başlayanlarla ortamızda dağlar kadar fark var. Bu modelin, tekrar söylemek gerekirse prensip ve prensipleri var. Bunlardan vazgeçmediğimizde model sıfır maliyetli finansmanla bileştiğinde 1.5 milyon üzere riskli konut 3 yıl üzere kısa bir müddette yenilenebilir ve oturulabilir hale gelir. Pekala kaç yıldır bu mevzuyu konuşup çözemiyoruz derseniz tüm Türkiye olarak, 23 yıldır konuşuyoruz.
‘HIZLI, YERİNDE VE UZLAŞMAYA DAYALI’
Avcılar modelinden bahsettiniz. Nedir Avcılar modeli?
Herkesin kendi rolünü oynaması, rollerin asla karışmadığı bir modelden bahsediyorum. Yani bu roller asla karışmamalı. Şayet roller karışırsa rol karmaşası oluyor ve inanç ortamı bozuluyor. Belediye belediyeliğini, müteahhit müteahhitliğini, vatandaşsa vatandaşlığını yapmalı. Bu modelde, 3 prensip var: Süratli, yerinde ve uzlaşmaya dayalı. Tekrar bu modelin 3 unsurunun gereksinimleri var. Bu 3 unsur birbiriyle bağlı. Süratli olabilmenin ön şartı, şayet süratli olmak istiyorsanız gönüllülükten asla vazgeçmemeniz lazım.
‘SÖZ VERDİK FAKAT BU KELAMI TUTMAMIŞIZ’
Deprem bilimci Naci Görür geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamada zelzele riski nedeniyle Avcılar’a dikkat çekti. Görür, sarsıntı tesirini büyüten, heyelan yapmaya ve çökmeye müsait yerler var, diyerek Avcılar’da çürük taban olduğunu söz etti. Bahsedilen bu çürük yerler için tahlil teklifiniz nedir?
Silivri’den Tuzla’ya Marmara kıyısına kadar misal bir toprak yapısı var. Pendik, Maltepe, Kartal kısmen Kadıköy, Fatih, Zeytinburnu, Bakırköy, Küçükçekmece, Avcılar, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Silivri. İçerideki topraklar da çok yeterli zannetmeyin. Güngören, Bahçelievler, Bağcılar buraların da öbür sorunları var. Dere yataklarının kenarları gibi… Şayet mümkünse 10 milyon nüfusu diğer yere taşıyabilecek bir imkan varsa göç alınmamasıyla olur. Lakin 99 sarsıntısında 10 milyon nüfusluk İstanbul’a kelam verdik. ‘Göç almayacağız, geri göndereceğiz, azaltacağız’ dedik. Fakat 16 milyon olduk… Avcılar’ın nüfusu 99’da 200 bin küsürdü artık 458 bin oldu. Demek ki kelamımızı tutmamışız. Tahlil üretmek ismine yapabileceklerimizi yapmamız lazım. Beşerler seçeneksiz kaldığı için burada duruyor. Şu an mevcut yapıların yıkılma ihtimali yüzde 80 ise yeni yapının yıkılma ihtimali mutlaka yüzde 1 yüzde 2’lere kadar düşüyor. Münasebetiyle, yüzde 80 riski devam mı ettireceksiniz yoksa yüzde 2 riski göze alarak riski azaltacak mısınız? Biz bugün eski yapıların yenilenmesi, tabanın güzelleşmesi için çabalıyoruz.
AVCILAR’DA OTURANLARA DAVET: TAHLİL ÜRETMEYE ODAKLANMALIYIZ
Avcılar’da yaşayanlara sarsıntı konusunda neler söylemek istersiniz?
Hemşehrilerime, çıktığımız bu kuvvetli yolda binaları yenilemekte tez edelim, süratli hareket edelim diyorum. Ben sizlerin yanındayım diyorum. Halkımla kucaklaşıp el ele verip inançlı yapıları inşa etmek için efor sarf ediyorum ve efor sarf etmeye devam edeceğim. Endişeye odaklanmak yerine tahlil üretmeye odaklanmalıyız. Tahlil ve deva daha evvel de söylediğim üzere bin yıldır var ve biz 20 yıl kaybettik, 20 dakika kaybedecek vaktimiz yok demiştik. Bugün de birebirini söylüyorum. Bu 4 yıl nasıl verimli geçtiyse bundan sonra süratimizi arttıracağız ve hayatta sağlıklı, memnun kalacağız.